Drogi Czytelniku,

Artykuł ten jest przewodnikiem jak rozpoznać i bronić się przed zjawiskiem manipulacji, oraz jak skutecznie „odeprzeć” działania manipulatora.

Manipulacja to forma wywierania wpływu na osobę lub grupę w taki sposób, by nieświadomie i z własnej woli realizowała cele manipulatora. Autor manipulacji dąży zwykle do osiągnięcia korzyści osobistych, ekonomicznych lub politycznych kosztem poddawanych niej osób. Manipulacja z definicji zachodzi na poziomie ukrytym.

Ważne jest, aby rozróżnić manipulację od normalnego, „zdrowego” wywierania wpływu społecznego, relacji polegających na dawaniu i braniu. Natomiast w ramach manipulacji jedna osoba jest wykorzystywana przez drugą. Manipulator celowo tworzy sytuację, w której to on jest stroną dominującą i wykorzystuje „ofiarę”, aby zrealizować własne cele.

Manipulatorzy są z definicji słabi, udają mocnych.  Jedynie odebranie gratyfikacji jaka płynie z manipulacji jest w stanie skłonić kogoś do zmiany postępowania i sposobu patrzenia na świat. Oznacza to, że jeśli rezygnujemy z przysługujących nam praw i nie stawiamy granic, to automatycznie sami dajemy przyzwolenie na poddawanie się działaniom manipulacyjnym w domu, szkole, pracy.

Przeciwdziałanie manipulacji, stawianie granic  to Twój wybór i Twoja odpowiedzialność.

Dojrzała postawa w komunikacji między ludźmi  bazuje na założeniach:

• Dajemy sobie równe prawa
• Każdy sam ponosi konsekwencje własnych działań.
• Zaznaczamy swoje granice.Jeśli rozmówca za bardzo się przybliża podczas rozmowy, odsuwamy się. Jeśli ponownie zacznie się zbliżać, komunikujemy wprost, że nam to nie odpowiada, np.: „Potrzebuję mieć więcej przestrzeni podczas rozmowy”, „Nie lubię być dotykana podczas rozmowy”.
• Nie wahamy się powiedzieć: NIE.  Jeśli ktoś narzuca nam swoje zdanie, próbuje na różne sposoby nas przekonać do czegoś, czego nie chcemy.
• Nazywamy rzecz po imieniu.„Mam wrażenie, że próbujesz mną manipulować”, „Czuję, że stosujesz teraz manipulację i nie podoba mi się to”.
• Nie pozwalamy uwięzić się w atmosferze negatywnych emocji i zobowiązań do rozwiązywania problemów, które nie są nasze. Każda dorosła osoba, włączając w to naszych bliskich, jest sama odpowiedzialna za swoje życie.

KTO TOBĄ MANIPULUJE?

JAKIE TYPY MANIPULACJI SPOTYKASZ?

Szantaż emocjonaly używany przez osoby, które boją się bezpośredniego dialogu. Często występuje w sytuacjach rodzinnych lub w pracy.  Polega na wzdychaniu, płaczu, strojeniu min i udawaniu ofiary,  celem jest wzbudzenie w nas poczucia winy np. ”Jeśli tego nie zrobisz, załamię się”.

Manipulowanie faktami –  kłamstwa, wymówki,  zniekształcanie sprawy, udzielanie niepełnej informacji, przesadzanie, stronniczość.

Agresywne życzenia  związane z okresem świąt, urodzin – stwierdzenia w rodzaju: „życzę ci, abyś wreszcie ułożył sobie życie”.  Odpowiadają za złe samopoczucie ogromnej liczby ludzi w okolicach świąt.

Permanentna zmiana tematu w najdrobniejszej sprawie wymagającej konstruktywnej rozmowy, typowe zachowanie manipulacyjne w sytuacjach rodzinnych lub niedojrzałych zespołach. Jest próbą ukrycia braków argumentu i niedojrzałości do rozmowy. Jest tak powszechne, że trudne do zauważenia od razu.

Sztuczne komplement mają skłonić nas do zmiany decyzji lub działania, na które nie mamy ochoty : „Ty jesteś taka wspaniała, najlepiej sobie poradzisz, mam tylko małą prośbę…”.

Czarnowidztwo „jak  pójdziesz na te studia to skończysz marnie” Negatywne wizje nieistniejącej przyszłości, które maja wywrzeć wpływ tu i teraz za pomocą strachu.

Uogólnianie informacja o niskiej zawartości merytorycznej i wysokiej emocjonalnej – „w porządnym domu tak się nie robi” – łatwo rozpoznawalna ze względu na zawartość elementu SIĘ lub WSZYSCY, ZAWSZE, KAŻDY NIGDY.

Przytłaczanie faktami i statystykami Niektóre osoby starają się udowodnić swoją wyższość. Przywołują nieznane fakty, rzucają liczbami, które mają uwiarygodnić ich stanowisko, powołują się na statystki, o których wcześniej nie słyszałeś. Wszystko to może sprawić, że zaczniesz uważać taką osobę za eksperta, a jej opinie zaczniesz traktować jako wiarygodne.

Niewiele czasu na decyzję to typowa taktyka sprzedaży i negocjacji. Manipulator wytwarza presję konieczności podjęcia decyzji w krótkim czasie. Poprzez nałożenie takiej presji ma nadzieję, że zgodzisz się na jego warunki.

Złośliwe żarty celowane w Twoje słabostki, krytyczne uwagi pod płaszczykiem humoru lub sarkazmu, tak abyś poczuł/a się gorzej i mniej bezpiecznie. Żartobliwa forma sprawia, że trudno ci się bronić przed tego typu uwagami. Ich negatywność jednak ma na celu wywołanie u ciebie poczucia niższości i zdobycie psychologicznej przewagi, co może zwiększyć podatność na manipulację.

Unikanie kontaktu to również może być technika manipulacyjna. Nieodbieranie telefonów, nieodpowiadanie na sms-y i maile może być próbą siły. Manipulator chce, żebyś czekał, żebyś zaczął odczuwać niepewność, żebyś zaczął wątpić.

Udawanie niewiedzy, sprawianie wrażenia ignorancji i braku zrozumienia jest dość popularną strategią manipulacyjną. Jeśli ktoś udaje, że nie wie, nie rozumie, czego od niego chcemy  może mieć na celu, żebyśmy to my wzięli odpowiedzialność i zrobili wszystko sami.

….  oraz wiele innych technik, to dla niektórych ludzi chleb powszedni w relacjach, od których czasami nie ma ucieczki.

TECHNIKI ANTYMANIPULACJI

• WYRAŻANIE EMOCJI – zaskoczyło mnie…., widzę, że to trudne…, przykro mi….
• POWRÓT DO TEMATU – to nie jest tematem naszej rozmowy
• LUSTRO – lubisz mnie? A ty….?
• MGŁA – być może tak, być może nie….
• NAZWANIE GRY –mam wrażenie, że …..
• KONKRETYZOWANIE – a konkretnie o co chodzi…… dlaczego tak myślisz? co ci nie pasuje? do czego zmierzasz? dlaczego o to pytasz?
• KOMUNIKATY JA – moim zdaniem….; ja uważam…; mam inne zdanie na ten temat….;

Celna riposta, czyli jak odpowiadać na manipulacyjne komunikaty:

Komunikat:

„Musisz to dla mnie zrobić”.

Możesz odpowiedzieć:

„Przykro mi, ale nie mogę tego zrobić”, „Nie, nie zrobię tego”, „Mam wrażenie, że wywierasz na mnie nacisk”.

Komunikat:

„To przez ciebie tak się czuję, to twoja wina”.

Możesz odpowiedzieć:

„Nie mam wpływu na to, jakich emocji doświadczasz”, „Może oboje weźmy odpowiedzialność za to, jak się czujemy”, „Każdy z nas może odczuwać pewne rzeczy inaczej”.

Komunikat:

„Jeśli tego nie zrobisz, załamię się”.

Możesz odpowiedzieć:

„Czuję, że chcesz wzbudzić we mnie poczucie winy”.

Komunikat:

„Kochanie, czy wybierzemy się w tym roku nad morze?” „A pamiętasz, jak byliśmy nad morzem trzy lata temu i mieliśmy stłuczkę i brzydki pokój?” (zmiana tematu)

 Możesz odpowiedzieć:

„Nie rozmawiamy o tym, co było trzy lata temu, ja po prostu pytam o plany na wakacje”.

Komunikat:

„Skoro już Pan podniósł słuchawkę, to porozmawiajmy,  proszę wysłuchać mojej oferty.
Skoro już wysłuchał Pan mojej oferty, to proszę skorzystać z bezpłatnych testów”.

Możesz odpowiedzieć:

„Na tym chcę poprzestać / Tyle mi już wystarczy. Nie jestem zainteresowany, dziękuję za rozmowę, do widzenia”.

Komunikat:

„W porządnym domu tak się nie robi”.

Możesz odpowiedzieć:

„Mam inne zdanie na ten temat”.

Mówiąc „ja”, pokazujesz, że przedstawiony zarzut nie jest rzeczywistością obiektywną, jest tylko opinią. W ten sposób zyskujemy dystans i stawiamy granice.

Im bardziej znasz i  doceniasz siebie,  tym bardziej wierzysz w swoje decyzje i wybory, oraz za nimi podążasz. Jest ci  dużo łatwiej stawiać granice, bronić własnego zdania  i odpierać  szantaż emocjonalny i inne rodzaje manipulacji.

O autorze